کد مطلب:379 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:267
احکام نکاح یا ازدواج و زناشویی
به واسطه عقد ازدواج، زن به مرد حلال می شود و آن بر دو قسم است: دائم و غیر دائم. عقد دائم آن است كه مدت زناشویی در آن معین نشود، و زنی را كه به این قسم عقد می كنند دائمه گویند. و عقد غیر دائم آن است كه مدت زناشویی در آن معین شود، مثلا زن را به مدت یك ساعت یا یك روز یا یك ماه یا یك سال یا بیشتر عقد نمایند، و زنی را كه به این قسم عقد كنند متعه و صیغه می نامند.
احكام عقد
2363 در زناشویی چه دائم چه غیر دائم باید صیغه خوانده شود و تنها راضی بودن زن و مرد كافی نیست و صیغه عقد را یا خود زن و مرد می خوانند یا دیگری را وكیل می كنند كه از طرف آنان بخواند.
2364 وكیل لازم نیست مرد باشد، زن هم می تواند برای خواندن صیغه عقد از طرف دیگری وكیل شود.
2365 زن و مرد تا یقین نكنند كه وكیل آنها صیغه را خوانده است نمی توانند به یكدیگر نگاه محرمانه نمایند، و گمان به این كه وكیل صیغه را خوانده است كفایت نمی كند ولی اگر وكیل بگوید صیغه را خوانده ام كافی است.
2366 اگر زنی كسی را وكیل كند كه مثلا ده روز او را به عقد مردی در آورد و ابتدای ده روز را معین نكند در صورتی كه از گفته زن معلوم شود كه به وكیل اختیار كامل داده، آن وكیل می تواند هر وقت بخواهد او را به عقد آن مرد در آورد واگر معلوم باشد كه زن، روز یا ساعت معینی را قصد كرده، باید صیغه را مطابق قصد او بخواند.
2367 یك نفر می تواند برای خواندن صیغه عقد دائم یا غیر دائم از طرف دو نفر وكیل شود و نیز انسان می تواند از طرف زن وكیل شود و او را برای خود به طور دائم یا غیر دائم عقد كند، ولی احتیاط مستحب آن است كه عقد را دو نفر بخوانند.
دستور خواندن عقد دائم
2368 اگر صیغه عقد دائم را خود زن و مرد بخوانند و اول زن بگوید: "زوجتك نفسی علی الصداق المعلوم" یعنی خود را زن تو نمودم به مهری كه معین شده، پس از آن بدون فاصله مرد بگوید: "قبلت التزویج" یعنی قبول كردم ازدواج را عقد صحیح است. و اگر دیگری را وكیل كنند كه از طرف آنها صیغه عقد را بخواند، چنانچه مثلا اسم مرد احمد و اسم زن فاطمه باشد و وكیل بگوید: "زوجت موكلتی فاطمة موكلك احمد علی الصداق المعلوم" پس بدون فاصله وكیل مرد بگوید: "قبلت لموكلی احمد علی الصداق"، صحیح می باشد.
دستور خواندن عقد غیر دائم
2369 اگر خود زن و مرد بخواهند صیغه عقد غیر دائم را بخوانند، بعد از آن كه مدت و مهر را معین كردند، چنانچه زن بگوید: "زوجتك نفسی فی المدة المعلومة علی المهر المعلوم" بعد بدون فاصله مرد بگوید: "قبلت" صحیح است. و اگر دیگری را وكیل كنند و اول وكیل زن به وكیل مرد بگوید: "متعت موكلتی موكلك فی المدة المعلومة علی المهر المعلوم" پس بدون فاصله وكیل مرد بگوید: "قبلت لموكلی هكذا"، صحیح می باشد.
شرایط عقد
2370 عقد ازدواج چند شرط دارد: اول: آنكه به عربی صحیح خوانده شود به احتیاط واجب، و اگر خود مرد و زن نتوانند صیغه را به عربی صحیح بخوانند به هر لفظ ی كه صیغه را بخوانند صحیح است و لازم هم نیست كه وكیل بگیرند اما باید لفظ ی بگویند كه معنی "زوجت و قبلت" را بفهماند. دوم: مرد و زن یا وكیل آنها كه صیغه را می خوانند قصد انشاء داشته باشند یعنی اگر خود مرد و زن صیغه را می خوانند، زن به گفتن «زوجتك نفسی » قصدش این باشد كه خود را زن او قرار دهد و مرد به گفتن «قبلت التزویج » زن بودن او را برای خود قبول نماید، و اگر وكیل مرد و زن صیغه را می خوانند، به گفتن «زوجت و قبلت » قصدشان این باشد كه مرد و زنی آنان را وكیل كرده اند، زن و شوهر شوند. سوم: كسی كه صیغه را می خواند بالغ و عاقل باشد، جه برای خودش بخواند یا از طرف دیگری وكیل شده باشد. چهارم: اگر وكیل زن و شوهر یا ولی آنها صیغه را می خوانند، در عقد، زن و شوهر را معین كنند مثلا اسم آنها را ببرند یا به آنها اشاره نمایند. پس كسی كه چند دختر دارد، اگر به مردی بگوید زوجتك احدی بناتی (یعنی زن تو نمودم یكی از دخترانم را) و او بگوید بلت یعنی قبول كردم، جون در موقع عقد، دختر را معین نكرده اند عقد باطل است. پنجم: زن و مرد به ازدواج راضی باشند، ولی اگر زن ظاهرا به كراهت اذن دهد و معلوم باشد قلبا راضی است عقد صحیح است.
2371 اگر در عقد یك حرف غلط خوانده شود كه معنی آن را عوض كند عقد باطل است.
2372 كسی كه دستور زبان عربی را نمی داند، اگر قرائتش صحیح باشد و معنای هر كلمه از عقد را جداگانه بداند و از هر لفظ ی معنای آن را قصد نماید،می تواند عقد را بخواند.
2373 اگر زنی را برای مردی بدون اجازه آنان عقد كنند و بعدا زن و مرد بگویندبه آن عقد راضی هستیم عقد صحیح است.
2374 اگر زن و مرد یا یكی از آن دو را به ازدواج مجبور نمایند و بعد از خواندن عقد راضی شوند و بگویند به آن عقد راضی هستیم، عقد صحیح است.
2375 پدر و جد پدری می توانند برای فرزند نابالغ یا دیوانه خود كه به حال دیوانگی بالغ شده است ازدواج كنند و بعد از آن كه طفل بالغ شد یا دیوانه عاقل گردید، اگر ازدواجی كه برای او كرده اند مفسده ای نداشته، نمی تواند آن را به هم بزند و اگر مفسده ای داشته، می تواند آن را به هم بزند.
2376 دختری كه به حد بلوغ رسیده و رشیده است یعنی مصلحت خود را تشخیص می دهد اگر بخواهد شوهر كند، چنانچه باكره باشد، باید از پدر یا جد پدری خود اجازه بگیرد، و اجازه مادر و برادر لازم نیست.
2377 اگر پدر و جد پدری غایب باشند، به طوری كه نشود از آنان اذن گرفت و دختر هم احتیاج به شوهر كردن داشته باشد لازم نیست از پدر و جد پدری اجازه بگیرند و نیز اگر دختر باكره باشد در صورتی كه بكارتش به واسطه شوهر كردن از بین رفته باشد، اجازه پدر و جد لازم نیست. ولی اگر به واسطه وطی به شبهه یا از زنا از بین رفته باشد، احتیاط مستحب آن است كه اجازه بگیرند.
2378 اگر پدر یا جد پدری برای پسر نابالغ خود زن بگیرد، پسر- بعد از رسیدن به سن قابل برای تمتع گرفتن - باید خرج زن را در صورتی كه از او تمكین داشته باشد بدهد.
2379 اگر پدر یا جد پدری برای پسر نابالغ خود، زن بگیرد، چنانچه پسر در موقع عقد مالی داشته، مدیون مهر زن است، و اگر در موقع عقد مالی نداشته، پدر یا جد او باید مهر زن را بدهند.
عیبهایی كه بواسطه آنها می شود عقد را به هم زد
2380 اگر مرد بعد از عقد بفهمد كه زن یكی از هفت عیب را دارد می تواند عقد را به هم بزند : اول: دیوانگی. دوم: مرض خوره. سوم: مرض برص.چهارم: كوری. پنجم: شل بودن به طوری كه معلوم باشد. ششم: آنكه افضا شده، یعنی راه بول و حیض و یا راه حیض و غائط او یكی شده باشد، ولی اگر راه حیض و غائط او یكی شده باشد، به هم زدن عقد اشكال دارد و باید احتیاط شود. هفتم: آنكه گوشت یا استخوانی یا غده ای در فرج او باشد كه مانع از نزدیكی شود.
2381 اگر زن بعد از عقد بفهمد كه شوهر او دیوانه است یا آلت مردی ندارد یا عنین است و نمی تواند وطی و نزدیكی نماید یا تخمهای او را كشیده اند می تواند عقد را به هم بزند. و تفصیل این مساله و مساله سابق در كتاب تحریر الوسیله ضبط شده است.
2382 اگر مرد یا زن، به واسطه یكی از عیب هایی كه در دو مساله پیش گفته شد عقد را به هم بزند، باید بدون طلاق از هم جدا شوند.
2383 اگر به واسطه آن كه مرد عنین است و نمی تواند وطی و نزدیكی كند، زن عقد را به هم بزند شوهر باید نصف مهر را بدهد. ولی اگر به واسطه یكی از عیبهای دیگری كه گفته شد، مرد یا زن عقد را به هم بزنند، چنانچه مرد با زن نزدیكی نكرده باشد چیزی بر او نیست و اگر نزدیكی كرده، باید تمام مهر را بدهد.
عده ای از زنها كه ازدواج با آنان حرام است
2384 ازدواج با زنهایی كه مثل مادر و خواهر و مادر زن با انسان محرم هستند حرام است.
2385 اگر كسی زنی را برای خود عقد نماید، اگر چه با او نزدیكی نكند، مادر و مادر مادر آن زن و مادر پدر او هر چه بالا روند به آن مرد محرم می شوند.
2386 اگر زنی را عقد كند و با او نزدیكی نماید، دختر و نوه دختری و پسری آن زن هر چه پایین روند، چه در وقت عقد باشند یا بعدا به دنیا بیایند، به آن مرد محرم می شوند.
2387 اگر با زنی كه برای خود عقد كرده نزدیكی هم نكرده باشد، تا وقتی كه آن زن در عقد او است نمی تواند با دختر او ازدواج كند.
2388 عمه و خاله پدر و عمه و خاله پدر پدر، و عمه و خاله مادر و عمه و خاله مادر مادر، هر چه بالا روند به انسان محرمند.
2389 پدر و جد شوهر، هر چه بالا روند، و پسر و نوه پسری و دختری او هر چه پایین آیند چه در موقع عقد باشند، یا بعدا به دنیا بیایند به زن او محرم هستند.
2390 اگر زنی را برای خود عقد كند، دائمه باشد، یا صیغه تا وقتی كه آن زن در عقد او است نمی تواند با خواهر آن زن ازدواج نماید.
2391 اگر زن خود را به ترتیبی كه در كتاب طلاق گفته می شود طلاق رجعی دهد، در بین عده نمی تواند خواهر او را عقد نماید ، بلكه در عده طلاق بائن هم كه بعدا بیان می شود، احتیاط مستحب آن است كه از ازدواج با خواهر او خودداری نماید.
2392 انسان نمی تواند بدون اجازه زن خود با خواهر زاده و برادر زاده او ازدواج كند ولی اگر بدون اجازه زنش آنان را عقد نماید و بعدا زن بگوید به آن عقد راضی هستم اشكال ندارد.
2393 اگر زن بفهمد شوهرش برادر زاده یا خواهر زاده او را عقد كرده و حرفی نزد، چنانچه بعدا رضایت ندهد عقد آنان باطل است، بلكه اگر از حرف نزدنش معلوم باشد كه باطنا راضی بوده احتیاط واجب آن است كه شوهرش از برادرزاده او جدا شود، مگر آنكه اجازه دهد.
2394 اگر انسان پیش از آنكه دختر عمه یا دختر خاله خود را بگیرد با مادر آنان زنا كند، دیگر نمی تواند با آنان ازدواج نماید.
2395 اگر با دختر عمه یا دختر خاله خود ازدواج نماید و پیش از آن كه با آنان نزدیكی كند با مادرشان زنا نماید عقد آنان اشكال ندارد.
2396 اگر با زنی غیر از عمه و خاله خود زنا كند، احتیاط واجب آن است كه با دختر او ازدواج نكند، ولی اگر زنی را عقد نماید و با او نزدیكی كند بعد با مادر او زنا كند، آن زن بر او حرام نمی شود، و همچنین است اگر پیش از آنكه با او نزدیكی كند با مادر او زنا نماید، ولی در این صورت احتیاط مستحب آن است كه از آن زن جدا شود.
2397 زن مسلمان نمی تواند به عقد كافر در آید، مرد مسلمان هم نمی تواند با زنهای كافره غیر كتابیه بطور دائم ازدواج كند و به احتیاط واجب ازدواج دائم با زنهای كافره اهل كتاب نیز جایز نیست، ولی صیغه كردن زنهای اهل كتاب مانند یهود و نصاری مانعی ندارد.
2398 اگر با زنی كه در عده طلاق رجعی است زنا كند آن زن بر او حرام می شود و اگر با زنی كه در عده متعه، یا طلاق بائن، یا عده وفات است زنا كند، بعدا می تواند او را عقد نماید، اگر چه احتیاط مستحب آن است كه با او ازدواج نكند و معنای طلاق رجعی و طلاق بائن و عده متعه و عده وفات در احكام طلاق گفته خواهد شد.
2399 اگر با زن بی شوهری كه در عده نیست زنا كند، بعدا می تواند آن زن را برای خود عقد نماید، ولی احتیاط مستحب آن است كه صبر كند تا آن زن حیض ببیند بعد او را عقد نماید، بلكه احتیاط مزبور حتی الامكان نباید ترك شود، و همچنین است اگر دیگری بخواهد آن زن را عقد كند.
2400 اگر زنی را كه در عده دیگری است برای خود عقد كند، چنانچه مرد و زن یا یكی از آنان بدانند كه عده زن تمام نشده و بدانند عقد كردن زن در عده حرام است،آن زن بر او حرام ابدی می شود، اگر چه مرد بعد از عقد با آن زن نزدیكی نكرده باشد.
2401 اگر زنی را برای خود عقد كند و بعد معلوم شود كه در عده بوده، چنانچه هیچكدام نمی دانسته اند زن در عده است و نمی دانسته اند كه عقد كردن زن در عده حرام است، در صورتی كه مرد با او نزدیكی كرده باشد آن زن بر او حرام می شود.
2402 اگر انسان بداند زنی شوهر دارد و با او ازدواج كند باید از او جدا شود و بعدا هم نمی تواند او را برای خود عقد كند.
2403 زن شوهردار اگر زنا بدهد بر شوهر خود حرام نمی شود و چنانچه توبه نكند و بر عمل خود باقی باشد، بهتر است كه شوهر او را طلاق دهد ولی باید مهریه اش را بدهد.
2404 زنی را كه طلاق داده اند و زنی كه صیغه بوده و شوهرش مدت او را بخشیده یا مدتش تمام شده، چنانچه بعد از مدتی شوهر كند و بعد شك كند كه موقع عقد شوهر دوم عده شوهر اول تمام بوده یا نه باید به شك خود اعتنا نكند.
2405 مادر و خواهر و دختر پسری كه لواط داده بر لواط كننده حرام است اگر چه لواط كننده و لواط دهنده بالغ نباشند، ولی اگر گمان كند كه دخول شده،یا شك كند كه دخول شده یا نه، بر او حرام نمی شوند.
2406 اگر با مادر یا خواهر یا دختر كسی ازدواج نماید و بعد از ازدواج با آن كس لواط كند، آنها بر او حرام نمی شوند.
2407 اگر كسی در حال احرام كه یكی از كارهای حج است با زنی ازدواج نماید عقد او باطل است، و چنانچه می دانسته كه زن گرفتن بر او حرام است، دیگر نمی تواند آن زن را عقد كند.
2408 اگر زنی كه در حال احرام است با مردی كه در حال احرام نیست ازدواج كند عقد او باطل است، و اگر زن می دانسته كه ازدواج كردن در حال احرام حرام است احتیاط واجب آن است كه بعدا با آن مرد ازدواج نكند، بلكه خالی از قوت نیست.
2409 اگر مرد طواف نساء را كه یكی از كارهای حج است بجا نیاورد، زنش كه به واسطه محرم شدن بر او حرام شده بود حلال نمی شود. و نیز اگر زن طواف نساء نكند، شوهرش بر او حلال نمی شود، ولی اگر بعدا طواف نساء را انجام دهند به یكدیگر حلال می شوند.
2410 اگر كسی دختر نابالغی را برای خود عقد كند و پیش از آنكه نه سال دختر تمام شود، با او نزدیكی و دخول كند، چنانچه او را افضا نماید هیچ وقت نباید با او نزدیكی كند.
2411 زنی را كه سه مرتبه طلاق داده اند بر شوهرش حرام می شود، ولی كند، شوهر اول می تواند دوباره او را برای خود عقد نماید.
احكام عقد دائم
2412 زنی كه عقد دائمی شده نباید بدون اجازه شوهر از خانه بیرون رود و باید خود را برای هر لذتی كه او می خواهد، تسلیم نماید و بدون عذر شرعی از نزدیكی كردن او جلوگیری نكند و اگر در اینها از شوهر اطاعت، كند تهیه غذا و لباس و منزل او و لوازم دیگری كه در كتب ذكر شده بر شوهر واجب است و اگر تهیه نكند چه توانایی داشته باشد یا نداشته باشد مدیون زن است.
2413 اگر زن در كارهایی كه در مساله پیش گفته شد اطاعت شوهر را نكند گناهكار است و حق غذا و لباس و همخوابی ندارد ولی مهر او از بین نمیرود.
2414 مرد حق ندارد زن خود را به خدمت خانه مجبور كند.
2415 مخارج سفر زن اگر بیشتر از مخارج وطن باشد با شوهر نیست ولی اگر شوهر مایل باشد كه زن را سفر ببرد، باید خرج سفر او را بدهد.
2416 زنی كه از شوهر اطاعت می كند اگر مطالبه خرجی كند و شوهر ندهد می تواند جهت الزام شوهر بر پرداخت نفقه به حاكم شرع و اگر ممكن نباشد به عدول مؤمنین و اگر آن هم ممكن نباشد به فساق مؤمنین مراجعه نماید. و چنانچه الزام شوهر بر دادن نفقه ممكن نباشد، می تواند در هر روز باندازه خرجی آن روز بدون اجازه از مال او بردارد و اگر ممكن نیست چنانچه ناچار باشد كه معاش خود را تهیه كند، در موقعی كه مشغول تهیه معاش است اطاعت شوهر بر او واجب نیست.
2417 مرد نمی تواند زن دائمی خود را به طوری ترك كند كه نه مثل زن شوهردار باشد نه مثل زن بی شوهر، لكن واجب نیست هر چهار شب یك شب نزد او بماند.
2418 شوهر نمی تواند بیش از چهار ماه نزدیكی با عیال دائمی خود را ترك كند.
2419 اگر در عقد دائمی مهر را معین نكنند عقد صحیح است، و چنانچه مرد با زن نزدیكی كند باید مهر او را مطابق مهر زنهائی كه مثل او هستند بدهد.
2420 اگر موقع خواندن عقد دائمی برای دادن مهر مدتی را معین نكرده باشند، زن می تواند پیش از گرفتن مهر از نزدیكی كردن شوهر جلوگیری كند، چه شوهر توانایی دادن مهر را داشته باشد چه نداشته باشد. ولی اگر پیش از گرفتن مهر به نزدیكی راضی شود و شوهر با او نزدیكی كند دیگر نمی تواند بدون عذر شرعی از نزدیكی شوهر جلوگیری نماید.
متعه یا صیغه
2421 صیغه كردن زن اگر چه برای لذت بردن هم نباشد صحیح است.
2422 شوهر بیش از چهار ماه نباید نزدیكی با متعه خود را ترك كند.
2423 زنی كه صیغه می شود اگر در عقد شرط كند كه شوهر با او نزدیكی نكند، عقد و شرط او صحیح است و شوهر فقط می تواند لذتهای دیگر از او ببرد ولی اگر بعدا به نزدیكی راضی شود، شوهر می تواند با او نزدیكی نماید.
2424 زنی كه صیغه شده اگر چه آبستن شود حق خرجی ندارد.
2425 زنی كه صیغه شده حق همخوابی ندارد و از شوهر ارث نمی برد و شوهر هم ازاو ارث نمی برد.
2426 زنی كه صیغه شده اگر نداند كه حق خرجی و همخوابی ندارد عقد او صحیح است و برای آن كه نمی دانسته، حقی به شوهر پیدا نمی كند.
2427 زنی كه صیغه شده، می تواند بدون اجازه شوهر از خانه بیرون برود، ولی اگر به واسطه بیرون رفتن، حق شوهر از بین می رود بیرون رفتن او حرام است.
2428 اگر زنی مردی را وكیل كند كه به مدت و مبلغ معین او را برای خود صیغه نماید، چنانچه مرد او را به عقد دائم خود در آورد یا به غیر از مدت یا مبلغی كه معین شده او را صیغه كند، وقتی آن زن فهمید اگر بگوید راضی هستم عقد صحیح و گرنه باطل است.
2429 پدر و جد پدری می توانند برای محرم شدن، یك ساعت یا دو ساعت زنی را به عقد پسر نابالغ خود در آورند و نیز می توانند دختر نابالغ خود را برای محرم شدن، به عقد كسی در آورند ولی باید آن عقد برای دختر مفسده نداشته باشد.
2430 اگر پدر یا جد پدری، طفل خود را كه در محل دیگری است و نمی داند زنده است یا مرده، برای محرم شدن به عقد كسی در آورد، بر حسب ظاهر محرم بودن حاصل می شود و چنانچه بعدا معلوم شود كه در موقع عقد آن دختر زنده نبوده عقد باطل است و كسانی كه به واسطه عقد ظاهرا محرم شده بودند نامحرمند.
2431 اگر مرد مدت صیغه را ببخشد، چنانچه با او نزدیكی كرده باید تمام چیزی را كه قرار گذاشته باو بدهد و اگر نزدیكی نكرده باید نصف آن را بدهد.
2432 مرد می تواند زنی را كه صیغه او بوده و هنوز عده اش تمام نشده به عقد دائم خود در آورد.
احكام نگاه كردن
2433 نگاه كردن مرد به بدن زن نامحرم چه با قصد لذت و چه بدون آن حرام است و نگاه كردن به صورت و دستها اگر به قصد لذت باشد حرام است ولی اگر بدون قصد لذت باشد مانعی ندارد و نیز نگاه كردن زن به بدن مرد نامحرم حرام می باشد و نگاه كردن به صورت و بدن و موی دختر نابالغ اگر به قصد لذت نباشد و به واسطه نگاه كردن هم انسان نترسد كه به حرام بیفتد اشكال ندارد، ولی بنابر احتیاط باید جاهایی را كه مثل ران و شكم معمولا می پوشانند نگاه نكند.
2434 اگر انسان بدون قصد لذت به صورت و دستهای زنهای اهل كتاب مثل زنهای یهود و نصارا نگاه كند در صورتی كه نترسد كه به حرام بیفتد اشكال ندارد.
2435 زن باید بدن و موی خود را از مرد نامحرم بپوشاند بلكه احتیاط واجب آن است كه بدن و موی خود را از پسری هم كه بالغ نشده ولی خوب و بد را می فهمد و به حدی رسیده كه مورد نظر شهوانی است بپوشاند.
2436 نگاه كردن به عورت دیگری حرام است اگر چه از پشت شیشه یا در آئینه یا آب صاف و مانند اینها باشد و احتیاط واجب آن است كه به عورت بچه ممیز هم نگاه نكنند. ولی زن و شوهر می توانند به تمام بدن یكدیگر نگاه كنند.
2437 مرد و زنی كه با یكدیگر محرمند اگر قصد لذت نداشته باشند می توانند غیر از عورت به تمام بدن یكدیگر نگاه كنند.
2438 مرد نباید با قصد لذت به بدن مرد دیگر نگاه كند و نگاه كردن زن هم به بدن زن دیگر با قصد لذت حرام است.
2439 عكس برداشتن مرد از زن نامحرم حرام نیست، ولی اگر برای عكس برداشتن مجبور شود كه حرام دیگری انجام دهد مثلا دست به بدن او بزند یا نظرش به صورت زینت شده او یا به سایر بدن او بیافتد، نباید عكس او را بردارد.و اگر زن نامحرمی را بشناسد، در صورتی كه آن زن متهتك نباشد نباید به عكس او نگاه كند.
2440 اگر در حال ناچاری زن بخواهد زن دیگر، یا مردی غیر از شوهر خود را تنقیه كند، یا عورت او را آب بكشد باید چیزی در دست كند كه دست او به عورت نرسد و همچنین است اگر مرد بخواهد مرد دیگر دیگری، یا زنی غیر زن خود را تنقیه كند یا عورت او را آب بكشد.
2441 اگر مرد برای معالجه زن نامحرم ناچار باشد كه او را نگاه كند و دست به بدن او بزند اشكال ندارد، ولی اگر با نگاه كردن بتواند معالجه كند نباید دست به بدن او بزند و اگر با دست زدن بتواند معالجه كند نباید او را نگاه كند.
2442 اگر انسان برای معالجه كسی ناچار شود كه به عورت او نگاه كند، بنابر احتیاط واجب باید آئینه را در مقابل گذاشته و در آن نگاه كند ولی اگر چاره ای جز نگاه كردن به عورت نباشد اشكال ندارد.
مسائل متفرقه زناشویی
2443 كسی كه به واسطه نداشتن زن به حرام میافتد، واجب است زن بگیرد.
2444 اگر شوهر در عقد شرط كند كه زن باكره باشد و بعد از عقد معلوم شود كه باكره نبوده، می تواند عقد را به هم بزند.
2445 اگر مرد و زن نامحرم در محل خلوتی باشند كه كسی در آنجا نباشد و دیگری هم نمی تواند وارد شود چنانچه بترسند كه به حرام بیفتند باید از آنجا بیرون بروند.
2446 اگر مرد مهر زن را در عقد معین كند و قصدش این باشد كه آن را ندهد عقد صحیح است ولی مهر را باید بدهد.
2447 مسلمانی كه منكر خدا یا پیغمبر شود، یا حكم ضروری دین یعنی حكمی را كه مسلمانان جزو دین اسلام می دانند مثل واجب بودن نماز و روزه انكار كند، در صورتی كه منكر شدن آن حكم، به انكار خدا یا پیغمبر برگردد مرتد است.
2448 اگر زن پیش از آن كه شوهرش با او نزدیكی كند به طوری كه در مساله پیش گفته شد مرتد شود عقد او باطل می گردد ولی اگر بعد از نزدیكی مرتد شود باید به دستوری كه در احكام طلاق گفته خواهد شد عده نگه دارد پس اگر در بین عده مسلمان شود عقد باقی و اگر تا آخر عده مرتد بماند عقد باطل است.
2449 كسی كه پدر یا مادرش در موقع بسته شدن نطفه او مسلمان بوده اند،چنانچه بعد از بالغ شدن اظهار اسلام كند، اگر مرتد شود زنش بر او حرام می شود و باید به مقداری كه در احكام طلاق گفته می شود عده وفات نگهدارد.
2450 مردی كه از پدر و مادر غیر مسلمان به دنیا آمده و مسلمان شده، اگرپیش از نزدیكی با عیالش مرتد شود عقد او باطل می گردد و اگر بعد از نزدیكی مرتد شود زن او باید به مقداری كه در احكام طلاق گفته می شود، عده نگهدارد پس اگرپیش از تمام شدن عده، شوهر او مسلمان شود، عقد باقی و گرنه باطل است.
2451 اگر زن در عقد با مرد شرط كند كه او را از شهری بیرون نبرد و مرد هم قبول كند نباید زن را از آن شهر بیرون ببرد.
2452 اگر زن انسان از شوهر دیگرش دختری داشته باشد انسان می تواند آن دختر را برای پسر خود كه از آن زن نیست عقد كند و نیز اگر دختری را برای پسر خود عقد كند می تواند با مادر آن دختر ازدواج نماید.
2453 اگر زنی از زنا آبستن شود، جایز نیست بچه اش را سقط كند.
2454 اگر كسی با زنی كه شوهر ندارد و در عده كسی هم نیست زنا كند چنانچه بعد او را عقد كند و بچه ای از آنان پیدا شود، در صورتی كه ندانند از نطفه حلال است یا حرام آن بچه حلال زاده است.
2455 اگر مرد نداند كه زن در عده است و با او ازدواج كند، چنانچه زن هم نداند و بچه ای از آنان به دنیا آید، حلال زاده است و شرعا فرزند هر دومی باشد ولی اگر زن می دانسته كه در عده است، شرعا بچه فرزند پدر است و در هر دو صورت عقد آنان باطل است و به یكدیگر حرام می باشند.
2456 اگر زن بگوید یائسه ام نباید حرف او را قبول كرد ولی اگر بگوید شوهر ندارم حرف او قبول می شود.
2457 اگر بعد از آنكه انسان با زنی ازدواج كرد كسی بگوید آن زن شوهر داشته و زن بگوید نداشتم، چنانچه شرعا ثابت نشود كه زن شوهر داشته، باید حرف زن را قبول كرد.
2458 اگر زنی كه آزاد و مسلمان و عاقل است، دختری داشته باشد، تا هفت سال دختر تمام نشده، پدر نمی تواند او را از مادرش جدا كند.
2459 مستحب است در شوهر دادن دختری كه بالغه است یعنی مكلف شده عجله كنند، حضرت صادق علیه السلام فرمودند: یكی از سعادتهای مرد آن است كه دخترش در خانه او حیض نبیند.
2460 اگر زن مهر خود را به شوهر صلح كند كه زن دیگر نگیرد، احتیاط واجب آن است كه زن مهر را نگیرد و شوهر هم با زن دیگر ازدواج نكند.
2461 كسی كه از زنا به دنیا آمده، اگر زن بگیرد و بچه ای پیدا كند آن بچه حلال زاده است.
2462 هر گاه مرد در روزه ماه رمضان یا در حال حیض زن، با او نزدیكی كند معصیت كرده ولی اگر بچه ای از آنان به دنیا آید، حلال زاده است.
2463 زنی كه یقین دارد شوهرش در سفر مرده، اگر بعد از عده وفات كه مقدار آن در احكام طلاق گفته خواهد شد، شوهر كند و شوهر اول از سفر برگردد باید از شوهر دوم جدا شود و به شوهر اول حلال است ولی اگر شوهر دوم با او نزدیكی كرده باشد، زن باید عده نگه دارد و شوهر دوم باید مهر او را مطابق زنهایی كه مثل او هستند بدهد، ولی خرج عده ندارد.
احكام عقد
2363 در زناشویی چه دائم چه غیر دائم باید صیغه خوانده شود و تنها راضی بودن زن و مرد كافی نیست و صیغه عقد را یا خود زن و مرد می خوانند یا دیگری را وكیل می كنند كه از طرف آنان بخواند.
2364 وكیل لازم نیست مرد باشد، زن هم می تواند برای خواندن صیغه عقد از طرف دیگری وكیل شود.
2365 زن و مرد تا یقین نكنند كه وكیل آنها صیغه را خوانده است نمی توانند به یكدیگر نگاه محرمانه نمایند، و گمان به این كه وكیل صیغه را خوانده است كفایت نمی كند ولی اگر وكیل بگوید صیغه را خوانده ام كافی است.
2366 اگر زنی كسی را وكیل كند كه مثلا ده روز او را به عقد مردی در آورد و ابتدای ده روز را معین نكند در صورتی كه از گفته زن معلوم شود كه به وكیل اختیار كامل داده، آن وكیل می تواند هر وقت بخواهد او را به عقد آن مرد در آورد واگر معلوم باشد كه زن، روز یا ساعت معینی را قصد كرده، باید صیغه را مطابق قصد او بخواند.
2367 یك نفر می تواند برای خواندن صیغه عقد دائم یا غیر دائم از طرف دو نفر وكیل شود و نیز انسان می تواند از طرف زن وكیل شود و او را برای خود به طور دائم یا غیر دائم عقد كند، ولی احتیاط مستحب آن است كه عقد را دو نفر بخوانند.
دستور خواندن عقد دائم
2368 اگر صیغه عقد دائم را خود زن و مرد بخوانند و اول زن بگوید: "زوجتك نفسی علی الصداق المعلوم" یعنی خود را زن تو نمودم به مهری كه معین شده، پس از آن بدون فاصله مرد بگوید: "قبلت التزویج" یعنی قبول كردم ازدواج را عقد صحیح است. و اگر دیگری را وكیل كنند كه از طرف آنها صیغه عقد را بخواند، چنانچه مثلا اسم مرد احمد و اسم زن فاطمه باشد و وكیل بگوید: "زوجت موكلتی فاطمة موكلك احمد علی الصداق المعلوم" پس بدون فاصله وكیل مرد بگوید: "قبلت لموكلی احمد علی الصداق"، صحیح می باشد.
دستور خواندن عقد غیر دائم
2369 اگر خود زن و مرد بخواهند صیغه عقد غیر دائم را بخوانند، بعد از آن كه مدت و مهر را معین كردند، چنانچه زن بگوید: "زوجتك نفسی فی المدة المعلومة علی المهر المعلوم" بعد بدون فاصله مرد بگوید: "قبلت" صحیح است. و اگر دیگری را وكیل كنند و اول وكیل زن به وكیل مرد بگوید: "متعت موكلتی موكلك فی المدة المعلومة علی المهر المعلوم" پس بدون فاصله وكیل مرد بگوید: "قبلت لموكلی هكذا"، صحیح می باشد.
شرایط عقد
2370 عقد ازدواج چند شرط دارد: اول: آنكه به عربی صحیح خوانده شود به احتیاط واجب، و اگر خود مرد و زن نتوانند صیغه را به عربی صحیح بخوانند به هر لفظ ی كه صیغه را بخوانند صحیح است و لازم هم نیست كه وكیل بگیرند اما باید لفظ ی بگویند كه معنی "زوجت و قبلت" را بفهماند. دوم: مرد و زن یا وكیل آنها كه صیغه را می خوانند قصد انشاء داشته باشند یعنی اگر خود مرد و زن صیغه را می خوانند، زن به گفتن «زوجتك نفسی » قصدش این باشد كه خود را زن او قرار دهد و مرد به گفتن «قبلت التزویج » زن بودن او را برای خود قبول نماید، و اگر وكیل مرد و زن صیغه را می خوانند، به گفتن «زوجت و قبلت » قصدشان این باشد كه مرد و زنی آنان را وكیل كرده اند، زن و شوهر شوند. سوم: كسی كه صیغه را می خواند بالغ و عاقل باشد، جه برای خودش بخواند یا از طرف دیگری وكیل شده باشد. چهارم: اگر وكیل زن و شوهر یا ولی آنها صیغه را می خوانند، در عقد، زن و شوهر را معین كنند مثلا اسم آنها را ببرند یا به آنها اشاره نمایند. پس كسی كه چند دختر دارد، اگر به مردی بگوید زوجتك احدی بناتی (یعنی زن تو نمودم یكی از دخترانم را) و او بگوید بلت یعنی قبول كردم، جون در موقع عقد، دختر را معین نكرده اند عقد باطل است. پنجم: زن و مرد به ازدواج راضی باشند، ولی اگر زن ظاهرا به كراهت اذن دهد و معلوم باشد قلبا راضی است عقد صحیح است.
2371 اگر در عقد یك حرف غلط خوانده شود كه معنی آن را عوض كند عقد باطل است.
2372 كسی كه دستور زبان عربی را نمی داند، اگر قرائتش صحیح باشد و معنای هر كلمه از عقد را جداگانه بداند و از هر لفظ ی معنای آن را قصد نماید،می تواند عقد را بخواند.
2373 اگر زنی را برای مردی بدون اجازه آنان عقد كنند و بعدا زن و مرد بگویندبه آن عقد راضی هستیم عقد صحیح است.
2374 اگر زن و مرد یا یكی از آن دو را به ازدواج مجبور نمایند و بعد از خواندن عقد راضی شوند و بگویند به آن عقد راضی هستیم، عقد صحیح است.
2375 پدر و جد پدری می توانند برای فرزند نابالغ یا دیوانه خود كه به حال دیوانگی بالغ شده است ازدواج كنند و بعد از آن كه طفل بالغ شد یا دیوانه عاقل گردید، اگر ازدواجی كه برای او كرده اند مفسده ای نداشته، نمی تواند آن را به هم بزند و اگر مفسده ای داشته، می تواند آن را به هم بزند.
2376 دختری كه به حد بلوغ رسیده و رشیده است یعنی مصلحت خود را تشخیص می دهد اگر بخواهد شوهر كند، چنانچه باكره باشد، باید از پدر یا جد پدری خود اجازه بگیرد، و اجازه مادر و برادر لازم نیست.
2377 اگر پدر و جد پدری غایب باشند، به طوری كه نشود از آنان اذن گرفت و دختر هم احتیاج به شوهر كردن داشته باشد لازم نیست از پدر و جد پدری اجازه بگیرند و نیز اگر دختر باكره باشد در صورتی كه بكارتش به واسطه شوهر كردن از بین رفته باشد، اجازه پدر و جد لازم نیست. ولی اگر به واسطه وطی به شبهه یا از زنا از بین رفته باشد، احتیاط مستحب آن است كه اجازه بگیرند.
2378 اگر پدر یا جد پدری برای پسر نابالغ خود زن بگیرد، پسر- بعد از رسیدن به سن قابل برای تمتع گرفتن - باید خرج زن را در صورتی كه از او تمكین داشته باشد بدهد.
2379 اگر پدر یا جد پدری برای پسر نابالغ خود، زن بگیرد، چنانچه پسر در موقع عقد مالی داشته، مدیون مهر زن است، و اگر در موقع عقد مالی نداشته، پدر یا جد او باید مهر زن را بدهند.
عیبهایی كه بواسطه آنها می شود عقد را به هم زد
2380 اگر مرد بعد از عقد بفهمد كه زن یكی از هفت عیب را دارد می تواند عقد را به هم بزند : اول: دیوانگی. دوم: مرض خوره. سوم: مرض برص.چهارم: كوری. پنجم: شل بودن به طوری كه معلوم باشد. ششم: آنكه افضا شده، یعنی راه بول و حیض و یا راه حیض و غائط او یكی شده باشد، ولی اگر راه حیض و غائط او یكی شده باشد، به هم زدن عقد اشكال دارد و باید احتیاط شود. هفتم: آنكه گوشت یا استخوانی یا غده ای در فرج او باشد كه مانع از نزدیكی شود.
2381 اگر زن بعد از عقد بفهمد كه شوهر او دیوانه است یا آلت مردی ندارد یا عنین است و نمی تواند وطی و نزدیكی نماید یا تخمهای او را كشیده اند می تواند عقد را به هم بزند. و تفصیل این مساله و مساله سابق در كتاب تحریر الوسیله ضبط شده است.
2382 اگر مرد یا زن، به واسطه یكی از عیب هایی كه در دو مساله پیش گفته شد عقد را به هم بزند، باید بدون طلاق از هم جدا شوند.
2383 اگر به واسطه آن كه مرد عنین است و نمی تواند وطی و نزدیكی كند، زن عقد را به هم بزند شوهر باید نصف مهر را بدهد. ولی اگر به واسطه یكی از عیبهای دیگری كه گفته شد، مرد یا زن عقد را به هم بزنند، چنانچه مرد با زن نزدیكی نكرده باشد چیزی بر او نیست و اگر نزدیكی كرده، باید تمام مهر را بدهد.
عده ای از زنها كه ازدواج با آنان حرام است
2384 ازدواج با زنهایی كه مثل مادر و خواهر و مادر زن با انسان محرم هستند حرام است.
2385 اگر كسی زنی را برای خود عقد نماید، اگر چه با او نزدیكی نكند، مادر و مادر مادر آن زن و مادر پدر او هر چه بالا روند به آن مرد محرم می شوند.
2386 اگر زنی را عقد كند و با او نزدیكی نماید، دختر و نوه دختری و پسری آن زن هر چه پایین روند، چه در وقت عقد باشند یا بعدا به دنیا بیایند، به آن مرد محرم می شوند.
2387 اگر با زنی كه برای خود عقد كرده نزدیكی هم نكرده باشد، تا وقتی كه آن زن در عقد او است نمی تواند با دختر او ازدواج كند.
2388 عمه و خاله پدر و عمه و خاله پدر پدر، و عمه و خاله مادر و عمه و خاله مادر مادر، هر چه بالا روند به انسان محرمند.
2389 پدر و جد شوهر، هر چه بالا روند، و پسر و نوه پسری و دختری او هر چه پایین آیند چه در موقع عقد باشند، یا بعدا به دنیا بیایند به زن او محرم هستند.
2390 اگر زنی را برای خود عقد كند، دائمه باشد، یا صیغه تا وقتی كه آن زن در عقد او است نمی تواند با خواهر آن زن ازدواج نماید.
2391 اگر زن خود را به ترتیبی كه در كتاب طلاق گفته می شود طلاق رجعی دهد، در بین عده نمی تواند خواهر او را عقد نماید ، بلكه در عده طلاق بائن هم كه بعدا بیان می شود، احتیاط مستحب آن است كه از ازدواج با خواهر او خودداری نماید.
2392 انسان نمی تواند بدون اجازه زن خود با خواهر زاده و برادر زاده او ازدواج كند ولی اگر بدون اجازه زنش آنان را عقد نماید و بعدا زن بگوید به آن عقد راضی هستم اشكال ندارد.
2393 اگر زن بفهمد شوهرش برادر زاده یا خواهر زاده او را عقد كرده و حرفی نزد، چنانچه بعدا رضایت ندهد عقد آنان باطل است، بلكه اگر از حرف نزدنش معلوم باشد كه باطنا راضی بوده احتیاط واجب آن است كه شوهرش از برادرزاده او جدا شود، مگر آنكه اجازه دهد.
2394 اگر انسان پیش از آنكه دختر عمه یا دختر خاله خود را بگیرد با مادر آنان زنا كند، دیگر نمی تواند با آنان ازدواج نماید.
2395 اگر با دختر عمه یا دختر خاله خود ازدواج نماید و پیش از آن كه با آنان نزدیكی كند با مادرشان زنا نماید عقد آنان اشكال ندارد.
2396 اگر با زنی غیر از عمه و خاله خود زنا كند، احتیاط واجب آن است كه با دختر او ازدواج نكند، ولی اگر زنی را عقد نماید و با او نزدیكی كند بعد با مادر او زنا كند، آن زن بر او حرام نمی شود، و همچنین است اگر پیش از آنكه با او نزدیكی كند با مادر او زنا نماید، ولی در این صورت احتیاط مستحب آن است كه از آن زن جدا شود.
2397 زن مسلمان نمی تواند به عقد كافر در آید، مرد مسلمان هم نمی تواند با زنهای كافره غیر كتابیه بطور دائم ازدواج كند و به احتیاط واجب ازدواج دائم با زنهای كافره اهل كتاب نیز جایز نیست، ولی صیغه كردن زنهای اهل كتاب مانند یهود و نصاری مانعی ندارد.
2398 اگر با زنی كه در عده طلاق رجعی است زنا كند آن زن بر او حرام می شود و اگر با زنی كه در عده متعه، یا طلاق بائن، یا عده وفات است زنا كند، بعدا می تواند او را عقد نماید، اگر چه احتیاط مستحب آن است كه با او ازدواج نكند و معنای طلاق رجعی و طلاق بائن و عده متعه و عده وفات در احكام طلاق گفته خواهد شد.
2399 اگر با زن بی شوهری كه در عده نیست زنا كند، بعدا می تواند آن زن را برای خود عقد نماید، ولی احتیاط مستحب آن است كه صبر كند تا آن زن حیض ببیند بعد او را عقد نماید، بلكه احتیاط مزبور حتی الامكان نباید ترك شود، و همچنین است اگر دیگری بخواهد آن زن را عقد كند.
2400 اگر زنی را كه در عده دیگری است برای خود عقد كند، چنانچه مرد و زن یا یكی از آنان بدانند كه عده زن تمام نشده و بدانند عقد كردن زن در عده حرام است،آن زن بر او حرام ابدی می شود، اگر چه مرد بعد از عقد با آن زن نزدیكی نكرده باشد.
2401 اگر زنی را برای خود عقد كند و بعد معلوم شود كه در عده بوده، چنانچه هیچكدام نمی دانسته اند زن در عده است و نمی دانسته اند كه عقد كردن زن در عده حرام است، در صورتی كه مرد با او نزدیكی كرده باشد آن زن بر او حرام می شود.
2402 اگر انسان بداند زنی شوهر دارد و با او ازدواج كند باید از او جدا شود و بعدا هم نمی تواند او را برای خود عقد كند.
2403 زن شوهردار اگر زنا بدهد بر شوهر خود حرام نمی شود و چنانچه توبه نكند و بر عمل خود باقی باشد، بهتر است كه شوهر او را طلاق دهد ولی باید مهریه اش را بدهد.
2404 زنی را كه طلاق داده اند و زنی كه صیغه بوده و شوهرش مدت او را بخشیده یا مدتش تمام شده، چنانچه بعد از مدتی شوهر كند و بعد شك كند كه موقع عقد شوهر دوم عده شوهر اول تمام بوده یا نه باید به شك خود اعتنا نكند.
2405 مادر و خواهر و دختر پسری كه لواط داده بر لواط كننده حرام است اگر چه لواط كننده و لواط دهنده بالغ نباشند، ولی اگر گمان كند كه دخول شده،یا شك كند كه دخول شده یا نه، بر او حرام نمی شوند.
2406 اگر با مادر یا خواهر یا دختر كسی ازدواج نماید و بعد از ازدواج با آن كس لواط كند، آنها بر او حرام نمی شوند.
2407 اگر كسی در حال احرام كه یكی از كارهای حج است با زنی ازدواج نماید عقد او باطل است، و چنانچه می دانسته كه زن گرفتن بر او حرام است، دیگر نمی تواند آن زن را عقد كند.
2408 اگر زنی كه در حال احرام است با مردی كه در حال احرام نیست ازدواج كند عقد او باطل است، و اگر زن می دانسته كه ازدواج كردن در حال احرام حرام است احتیاط واجب آن است كه بعدا با آن مرد ازدواج نكند، بلكه خالی از قوت نیست.
2409 اگر مرد طواف نساء را كه یكی از كارهای حج است بجا نیاورد، زنش كه به واسطه محرم شدن بر او حرام شده بود حلال نمی شود. و نیز اگر زن طواف نساء نكند، شوهرش بر او حلال نمی شود، ولی اگر بعدا طواف نساء را انجام دهند به یكدیگر حلال می شوند.
2410 اگر كسی دختر نابالغی را برای خود عقد كند و پیش از آنكه نه سال دختر تمام شود، با او نزدیكی و دخول كند، چنانچه او را افضا نماید هیچ وقت نباید با او نزدیكی كند.
2411 زنی را كه سه مرتبه طلاق داده اند بر شوهرش حرام می شود، ولی كند، شوهر اول می تواند دوباره او را برای خود عقد نماید.
احكام عقد دائم
2412 زنی كه عقد دائمی شده نباید بدون اجازه شوهر از خانه بیرون رود و باید خود را برای هر لذتی كه او می خواهد، تسلیم نماید و بدون عذر شرعی از نزدیكی كردن او جلوگیری نكند و اگر در اینها از شوهر اطاعت، كند تهیه غذا و لباس و منزل او و لوازم دیگری كه در كتب ذكر شده بر شوهر واجب است و اگر تهیه نكند چه توانایی داشته باشد یا نداشته باشد مدیون زن است.
2413 اگر زن در كارهایی كه در مساله پیش گفته شد اطاعت شوهر را نكند گناهكار است و حق غذا و لباس و همخوابی ندارد ولی مهر او از بین نمیرود.
2414 مرد حق ندارد زن خود را به خدمت خانه مجبور كند.
2415 مخارج سفر زن اگر بیشتر از مخارج وطن باشد با شوهر نیست ولی اگر شوهر مایل باشد كه زن را سفر ببرد، باید خرج سفر او را بدهد.
2416 زنی كه از شوهر اطاعت می كند اگر مطالبه خرجی كند و شوهر ندهد می تواند جهت الزام شوهر بر پرداخت نفقه به حاكم شرع و اگر ممكن نباشد به عدول مؤمنین و اگر آن هم ممكن نباشد به فساق مؤمنین مراجعه نماید. و چنانچه الزام شوهر بر دادن نفقه ممكن نباشد، می تواند در هر روز باندازه خرجی آن روز بدون اجازه از مال او بردارد و اگر ممكن نیست چنانچه ناچار باشد كه معاش خود را تهیه كند، در موقعی كه مشغول تهیه معاش است اطاعت شوهر بر او واجب نیست.
2417 مرد نمی تواند زن دائمی خود را به طوری ترك كند كه نه مثل زن شوهردار باشد نه مثل زن بی شوهر، لكن واجب نیست هر چهار شب یك شب نزد او بماند.
2418 شوهر نمی تواند بیش از چهار ماه نزدیكی با عیال دائمی خود را ترك كند.
2419 اگر در عقد دائمی مهر را معین نكنند عقد صحیح است، و چنانچه مرد با زن نزدیكی كند باید مهر او را مطابق مهر زنهائی كه مثل او هستند بدهد.
2420 اگر موقع خواندن عقد دائمی برای دادن مهر مدتی را معین نكرده باشند، زن می تواند پیش از گرفتن مهر از نزدیكی كردن شوهر جلوگیری كند، چه شوهر توانایی دادن مهر را داشته باشد چه نداشته باشد. ولی اگر پیش از گرفتن مهر به نزدیكی راضی شود و شوهر با او نزدیكی كند دیگر نمی تواند بدون عذر شرعی از نزدیكی شوهر جلوگیری نماید.
متعه یا صیغه
2421 صیغه كردن زن اگر چه برای لذت بردن هم نباشد صحیح است.
2422 شوهر بیش از چهار ماه نباید نزدیكی با متعه خود را ترك كند.
2423 زنی كه صیغه می شود اگر در عقد شرط كند كه شوهر با او نزدیكی نكند، عقد و شرط او صحیح است و شوهر فقط می تواند لذتهای دیگر از او ببرد ولی اگر بعدا به نزدیكی راضی شود، شوهر می تواند با او نزدیكی نماید.
2424 زنی كه صیغه شده اگر چه آبستن شود حق خرجی ندارد.
2425 زنی كه صیغه شده حق همخوابی ندارد و از شوهر ارث نمی برد و شوهر هم ازاو ارث نمی برد.
2426 زنی كه صیغه شده اگر نداند كه حق خرجی و همخوابی ندارد عقد او صحیح است و برای آن كه نمی دانسته، حقی به شوهر پیدا نمی كند.
2427 زنی كه صیغه شده، می تواند بدون اجازه شوهر از خانه بیرون برود، ولی اگر به واسطه بیرون رفتن، حق شوهر از بین می رود بیرون رفتن او حرام است.
2428 اگر زنی مردی را وكیل كند كه به مدت و مبلغ معین او را برای خود صیغه نماید، چنانچه مرد او را به عقد دائم خود در آورد یا به غیر از مدت یا مبلغی كه معین شده او را صیغه كند، وقتی آن زن فهمید اگر بگوید راضی هستم عقد صحیح و گرنه باطل است.
2429 پدر و جد پدری می توانند برای محرم شدن، یك ساعت یا دو ساعت زنی را به عقد پسر نابالغ خود در آورند و نیز می توانند دختر نابالغ خود را برای محرم شدن، به عقد كسی در آورند ولی باید آن عقد برای دختر مفسده نداشته باشد.
2430 اگر پدر یا جد پدری، طفل خود را كه در محل دیگری است و نمی داند زنده است یا مرده، برای محرم شدن به عقد كسی در آورد، بر حسب ظاهر محرم بودن حاصل می شود و چنانچه بعدا معلوم شود كه در موقع عقد آن دختر زنده نبوده عقد باطل است و كسانی كه به واسطه عقد ظاهرا محرم شده بودند نامحرمند.
2431 اگر مرد مدت صیغه را ببخشد، چنانچه با او نزدیكی كرده باید تمام چیزی را كه قرار گذاشته باو بدهد و اگر نزدیكی نكرده باید نصف آن را بدهد.
2432 مرد می تواند زنی را كه صیغه او بوده و هنوز عده اش تمام نشده به عقد دائم خود در آورد.
احكام نگاه كردن
2433 نگاه كردن مرد به بدن زن نامحرم چه با قصد لذت و چه بدون آن حرام است و نگاه كردن به صورت و دستها اگر به قصد لذت باشد حرام است ولی اگر بدون قصد لذت باشد مانعی ندارد و نیز نگاه كردن زن به بدن مرد نامحرم حرام می باشد و نگاه كردن به صورت و بدن و موی دختر نابالغ اگر به قصد لذت نباشد و به واسطه نگاه كردن هم انسان نترسد كه به حرام بیفتد اشكال ندارد، ولی بنابر احتیاط باید جاهایی را كه مثل ران و شكم معمولا می پوشانند نگاه نكند.
2434 اگر انسان بدون قصد لذت به صورت و دستهای زنهای اهل كتاب مثل زنهای یهود و نصارا نگاه كند در صورتی كه نترسد كه به حرام بیفتد اشكال ندارد.
2435 زن باید بدن و موی خود را از مرد نامحرم بپوشاند بلكه احتیاط واجب آن است كه بدن و موی خود را از پسری هم كه بالغ نشده ولی خوب و بد را می فهمد و به حدی رسیده كه مورد نظر شهوانی است بپوشاند.
2436 نگاه كردن به عورت دیگری حرام است اگر چه از پشت شیشه یا در آئینه یا آب صاف و مانند اینها باشد و احتیاط واجب آن است كه به عورت بچه ممیز هم نگاه نكنند. ولی زن و شوهر می توانند به تمام بدن یكدیگر نگاه كنند.
2437 مرد و زنی كه با یكدیگر محرمند اگر قصد لذت نداشته باشند می توانند غیر از عورت به تمام بدن یكدیگر نگاه كنند.
2438 مرد نباید با قصد لذت به بدن مرد دیگر نگاه كند و نگاه كردن زن هم به بدن زن دیگر با قصد لذت حرام است.
2439 عكس برداشتن مرد از زن نامحرم حرام نیست، ولی اگر برای عكس برداشتن مجبور شود كه حرام دیگری انجام دهد مثلا دست به بدن او بزند یا نظرش به صورت زینت شده او یا به سایر بدن او بیافتد، نباید عكس او را بردارد.و اگر زن نامحرمی را بشناسد، در صورتی كه آن زن متهتك نباشد نباید به عكس او نگاه كند.
2440 اگر در حال ناچاری زن بخواهد زن دیگر، یا مردی غیر از شوهر خود را تنقیه كند، یا عورت او را آب بكشد باید چیزی در دست كند كه دست او به عورت نرسد و همچنین است اگر مرد بخواهد مرد دیگر دیگری، یا زنی غیر زن خود را تنقیه كند یا عورت او را آب بكشد.
2441 اگر مرد برای معالجه زن نامحرم ناچار باشد كه او را نگاه كند و دست به بدن او بزند اشكال ندارد، ولی اگر با نگاه كردن بتواند معالجه كند نباید دست به بدن او بزند و اگر با دست زدن بتواند معالجه كند نباید او را نگاه كند.
2442 اگر انسان برای معالجه كسی ناچار شود كه به عورت او نگاه كند، بنابر احتیاط واجب باید آئینه را در مقابل گذاشته و در آن نگاه كند ولی اگر چاره ای جز نگاه كردن به عورت نباشد اشكال ندارد.
مسائل متفرقه زناشویی
2443 كسی كه به واسطه نداشتن زن به حرام میافتد، واجب است زن بگیرد.
2444 اگر شوهر در عقد شرط كند كه زن باكره باشد و بعد از عقد معلوم شود كه باكره نبوده، می تواند عقد را به هم بزند.
2445 اگر مرد و زن نامحرم در محل خلوتی باشند كه كسی در آنجا نباشد و دیگری هم نمی تواند وارد شود چنانچه بترسند كه به حرام بیفتند باید از آنجا بیرون بروند.
2446 اگر مرد مهر زن را در عقد معین كند و قصدش این باشد كه آن را ندهد عقد صحیح است ولی مهر را باید بدهد.
2447 مسلمانی كه منكر خدا یا پیغمبر شود، یا حكم ضروری دین یعنی حكمی را كه مسلمانان جزو دین اسلام می دانند مثل واجب بودن نماز و روزه انكار كند، در صورتی كه منكر شدن آن حكم، به انكار خدا یا پیغمبر برگردد مرتد است.
2448 اگر زن پیش از آن كه شوهرش با او نزدیكی كند به طوری كه در مساله پیش گفته شد مرتد شود عقد او باطل می گردد ولی اگر بعد از نزدیكی مرتد شود باید به دستوری كه در احكام طلاق گفته خواهد شد عده نگه دارد پس اگر در بین عده مسلمان شود عقد باقی و اگر تا آخر عده مرتد بماند عقد باطل است.
2449 كسی كه پدر یا مادرش در موقع بسته شدن نطفه او مسلمان بوده اند،چنانچه بعد از بالغ شدن اظهار اسلام كند، اگر مرتد شود زنش بر او حرام می شود و باید به مقداری كه در احكام طلاق گفته می شود عده وفات نگهدارد.
2450 مردی كه از پدر و مادر غیر مسلمان به دنیا آمده و مسلمان شده، اگرپیش از نزدیكی با عیالش مرتد شود عقد او باطل می گردد و اگر بعد از نزدیكی مرتد شود زن او باید به مقداری كه در احكام طلاق گفته می شود، عده نگهدارد پس اگرپیش از تمام شدن عده، شوهر او مسلمان شود، عقد باقی و گرنه باطل است.
2451 اگر زن در عقد با مرد شرط كند كه او را از شهری بیرون نبرد و مرد هم قبول كند نباید زن را از آن شهر بیرون ببرد.
2452 اگر زن انسان از شوهر دیگرش دختری داشته باشد انسان می تواند آن دختر را برای پسر خود كه از آن زن نیست عقد كند و نیز اگر دختری را برای پسر خود عقد كند می تواند با مادر آن دختر ازدواج نماید.
2453 اگر زنی از زنا آبستن شود، جایز نیست بچه اش را سقط كند.
2454 اگر كسی با زنی كه شوهر ندارد و در عده كسی هم نیست زنا كند چنانچه بعد او را عقد كند و بچه ای از آنان پیدا شود، در صورتی كه ندانند از نطفه حلال است یا حرام آن بچه حلال زاده است.
2455 اگر مرد نداند كه زن در عده است و با او ازدواج كند، چنانچه زن هم نداند و بچه ای از آنان به دنیا آید، حلال زاده است و شرعا فرزند هر دومی باشد ولی اگر زن می دانسته كه در عده است، شرعا بچه فرزند پدر است و در هر دو صورت عقد آنان باطل است و به یكدیگر حرام می باشند.
2456 اگر زن بگوید یائسه ام نباید حرف او را قبول كرد ولی اگر بگوید شوهر ندارم حرف او قبول می شود.
2457 اگر بعد از آنكه انسان با زنی ازدواج كرد كسی بگوید آن زن شوهر داشته و زن بگوید نداشتم، چنانچه شرعا ثابت نشود كه زن شوهر داشته، باید حرف زن را قبول كرد.
2458 اگر زنی كه آزاد و مسلمان و عاقل است، دختری داشته باشد، تا هفت سال دختر تمام نشده، پدر نمی تواند او را از مادرش جدا كند.
2459 مستحب است در شوهر دادن دختری كه بالغه است یعنی مكلف شده عجله كنند، حضرت صادق علیه السلام فرمودند: یكی از سعادتهای مرد آن است كه دخترش در خانه او حیض نبیند.
2460 اگر زن مهر خود را به شوهر صلح كند كه زن دیگر نگیرد، احتیاط واجب آن است كه زن مهر را نگیرد و شوهر هم با زن دیگر ازدواج نكند.
2461 كسی كه از زنا به دنیا آمده، اگر زن بگیرد و بچه ای پیدا كند آن بچه حلال زاده است.
2462 هر گاه مرد در روزه ماه رمضان یا در حال حیض زن، با او نزدیكی كند معصیت كرده ولی اگر بچه ای از آنان به دنیا آید، حلال زاده است.
2463 زنی كه یقین دارد شوهرش در سفر مرده، اگر بعد از عده وفات كه مقدار آن در احكام طلاق گفته خواهد شد، شوهر كند و شوهر اول از سفر برگردد باید از شوهر دوم جدا شود و به شوهر اول حلال است ولی اگر شوهر دوم با او نزدیكی كرده باشد، زن باید عده نگه دارد و شوهر دوم باید مهر او را مطابق زنهایی كه مثل او هستند بدهد، ولی خرج عده ندارد.